De Messiassen van het heelal

Het is alweer april en dat betekent voor velen onder ons de paasperiode. Gezellig met de familie samenzitten en paaseitjes zoeken, om ze erna lekker op te smullen. Maar zoals hopelijk een groot deel van jullie weet, is het paasfeest niet ontstaan door de paashaas, het is namelijk een christelijk feest. De christenen vieren het feest omdat op Pasen Jezus opstond uit de dood. Dit fenomeen gebeurt echter niet alleen in de Bijbel, er zijn talloze voorbeelden van een wedergeboorte in de kosmos. 

Supernova’s en Witte Dwergen

Sterren zijn niet eeuwig. Gedurende miljoenen tot miljarden jaren ondergaan sterren een levenscyclus waarbij ze energie en materie opnemen en afgeven. Een diagram dat we hiervoor gebruiken is het Hertzsprung-Russell Diagram (HR-diagram). Een ster in de hoofdreeks (zoals onze zon nu) straalt stabiel licht uit doordat de druk van kernfusie in balans is met de zwaartekracht. Hoe massiever een ster: hoe feller ze schijnt, hoe heter ze is en hoe korter ze leeft. Een kleine ster (zoals een rode dwerg) leeft tientallen tot honderden miljarden jaren. Een grote ster (zoals een blauwe reus) brandt in enkele miljoenen jaren op. Na miljoenen tot miljarden jaren raakt het waterstof op. Wat er dan gebeurt, hangt af van de massa van de ster.

Een ster met een kleine tot gemiddelde massa (zoals de zon), zal zich uitzetten tot een rode reus (verplaatst zich rechtsboven op het HR-diagram). Tijdens dit proces stoot een deel van de materie af in de vorm van een planetaire nevel, de overblijvende kern stort dan in elkaar en creëert een witte dwerg (linksonder in het HR-diagram) 

Een ster met een grote massa (meer dan ~8 keer de massa van de zon), zal uitzetten tot een superreus (groter en heter dan een rode reus). In het binnenste van de superreus vinden hierna steeds zwaardere fusies plaats (helium → koolstof → zuurstof → ijzer). Als ijzer zich ophoopt, stort de kern in en krijgen we een supernova. Deze supernova is een enorm krachtige explosie waarbij veel verschillende elementen de ruimte in worden geschoten. 

We kunnen dus waarnemen dat bij het sterven van een ster met een grote massa maar ook met een kleinere massa, uiteindelijk materie vrijkomt die gebruikt wordt om nieuwe planeten, nieuwe sterren en zowat alles met chemische elementen, met een hoger atoomnummer dan ijzer, te creëren. Je kan dit alles dus zien als een kosmische wedergeboorte!

Zwarte- en wormgaten

Zwarte gaten we kennen het allemaal wel, een extreem compact object in het heelal waar de zwaartekracht zo sterk is dat niets eraan kan ontsnappen. Echter zijn zwarte gaten geen ‘gaten’ in de klassieke zin, maar eerder gebieden waar de ruimtetijd zo sterk gekromd is, dat alles wat erin ‘valt’, niet meer terug kan. De theorie zegt dat in het centrum van een zwart gat een singulariteit zit: een punt met oneindige dichtheid, nul volume en waar de wetten van de fysica zoals we ze kennen, falen. Rondom het zwart gat vertraagt de tijd extreem, ruimte en tijd zijn zo sterk gekromd dat het letterlijk een ander soort omgeving is dan wat we kennen. Zo anders zelfs dat er allerlei theorieën zijn ontstaan die bijna sciencefiction lijken. Een van de bekendste theorie is een wormgat. Een wormgat is een hypothetische tunnel in de ruimtetijd die twee verschillende punten met elkaar verbindt, het is als het ware een snelweg door het heelal. In sommige modellen zijn wormgaten ook tijdmachines, omdat tijd in de ene mond van het wormgat anders kan verlopen dan in de andere. Volgens de algemene relativiteitstheorie van Einstein zouden dit soort krommingen van de ruimte tijd kunnen voorkomen onder bepaalde omstandigheden. Jammer genoeg zijn deze wormgaten nog nooit waargenomen en blijft het dus enkel bij de theorie. Stel het zou werkelijk kunnen gebeuren, dan zou dit weer een prachtig voorbeeld zijn van kosmische wedergeboorte. Je gaat uit het ene universum en komt er in het andere terug uit.

De Maan

Ten slotte de meest logische en ook het dichtste bij ons, de maan. Elke maand verdwijnt ze bijna helemaal van het toneel, om daarna weer terug te keren als een volle, heldere bol aan de hemel. In verschillende culturen staat deze maancyclus symbool voor de levenscyclus. Een aantal voorbeelden hiervan zijn de oude Egyptenaren, ze geloofden dat de maancyclus het eeuwige leven van de ziel weerspiegelde. Hun god Thoth, verbonden aan de wijsheid en de maan, hield zogezegd de tijd bij via de maanfases. 

In het oude China werd de maan gezien als balans in de natuur, Yin (het vrouwelijke principe in de yin-yang-filosofie) wordt geassocieerd met de maan en het leven gevende aspect van de natuur.

Ook nu nog word de maan in religies zoals de islam gezien als teken van leven. De verschijning van de nieuwe maan markeert het begin van nieuwe maanden, en tijdens de Ramadan mogen ze het vasten pas verbreken bij het ondergaan van de zon en het opkomen van de maan.

Conclusie

Een wedergeboorte is niet enkel een mirakel dat te lezen is in de bijbel. Het fenomeen houdt zich schuil in verschillende gebeurtenissen die we al reeds kennen. En tot slot wens ik iedereen nog een vrolijk paasfeest en een welverdiende vakantie toe!